Basisboek Duurzame Ontwikkeling - 4e druk 2020
Home | Oefenmateriaal > Hoofdstuk 6 > Begrippentrainer
Kies oefenmethode
Toon begrippen
Toon definities
Begin
Anticiperen
Vooruitlopen op een te verwachten ontwikkeling en daarvoor al bij voorbaat maatregelen nemen.
Cfk's
Chloorfluorkoolstoffen, bepaalde chemische verbindingen die een sterke afbrekende werking hebben op de ozonlaag, en bovendien bijdragen aan het broeikaseffect. (Engels: CFC's, chlorofluorocarbons).
Chloorfluorkoolwaterstoffen
Bepaalde chemische verbindingen die een sterke afbrekende werking hebben op de ozonlaag, en bovendien bijdragen aan het broeikaseffect (cfk's; Engels: CFC's, chlorofluorocarbons).
Club van Rome
Wetenschappelijke groep, opgericht in 1968, die de problematiek van duurzame ontwikkeling sterk onder de aandacht heeft gebracht van politici en de samenleving.
Exponentiële groei
Groei met een vast percentage per tijdseenheid, ongeremde groei. Bij dit type groei is de verdubbelingstijd constant.
Futurologie
Toekomstkunde.
Geremde groei
Groei die, misschien na een periode van ongeremde groei, beperkt wordt door omgevingsfactoren en daardoor afremt totdat een stabiele omvang bereikt is.
Instorting
Snelle omslag van de ontwikkelingen in een systeem waardoor het tot dan toe ordelijke verloop van de gebeurtenissen overgaat in een chaotisch verloop, met rampzalige gevolgen. Daarbij gaat groei over in een sterke krimp.
Limits to Growth
Titel van een boek dat door Meadows en anderen in 1972 werd gericht aan de Club van Rome. Het boek, dat veel opzien baarde, is gebaseerd op het door de auteurs ontwikkelde simulatiemodel World3, met behulp waarvan scenario's doorgerekend kunnen worden voor een mogelijke toekomstige ontwikkeling van de mondiale samenleving.
Logistieke groei
Geremde groei volgens een bepaalde wiskundig model.
Malthus (Thomas)
Schreef in 1798 over het gevaar van een exponentiële bevolkingsgroei, waarbij de groei van de voedselproductie vroeger of later altijd achter zou moeten blijven.
Millennium Ecosystem Assessment (MA)
Een onderzoek naar alle aspecten van duurzame ontwikkeling, uitgevoerd door meer dan 1300 wetenschappers van allerlei disciplines. De eerste rapporten, uit 2005, laten zien dat het er met het milieu slechter voorstaat dan voorheen gedacht, maar ook dat er scenario's bestaan die tot een aanmerkelijke verbetering leiden van het milieu en de welvaart.
Model
Vereenvoudigde voorstelling van de werkelijkheid of een deel daarvan.
Na-ijleffect
Verschijnsel dat bepaalde oorzaken pas na verloop van tijd merkbare gevolgen hebben, zowel bij het ontstaan of toenemen van de oorzaak als bij het verdwijnen of verminderen ervan.
Nanotechnologie
Technologie waarbij ernaar gestreefd wordt om apparaatjes te maken met een grootte in de buurt van een nanometer (= een miljoenste van een millimeter), zoals motortjes, machientjes, computertjes, robotjes, energieopwekkers.
Ongeremde groei
= exponentiële groei.
Ozonlaag
Bovenste laag van de stratosfeer, op een hoogte van circa 50 kilometer, waar relatief veel ozon (O3) aanwezig is.
Robuust
Trends waarvan verwacht kan worden dat ze doorlopen, zelfs als er daaromheen sterke veranderingen optreden.
Scenario
Een beschrijving van de gebeurtenissen die in een mogelijke toekomst zouden kunnen gaan plaatsvinden.
Simulatie
Letterlijk: nabootsing. In het toekomstdenken is het een nabootsing van de werkelijkheid in de vorm van een model dat doorgaans als een computerprogramma is ingebouwd. Met behulp daarvan kunnen scenario's door de computer worden doorgerekend.
Standaardscenario
Ontwikkeling van een samenleving die volgens een bepaald, min of meer vast patroon verloopt.
Systeemtraagheid
Traagheid waarmee een systeem reageert op veranderingen of op invloeden van buitenaf. Dat kan bijvoorbeeld het gevolg zijn van een na-ijleffect, of van een trage menselijke besluitvorming.
Trade-off
= uitruil.
Trend
Richting waarin zich iets gedurende een langere periode ontwikkelt.
Trendbreuk
Plotselinge sterke verandering in wat tot dan toe een trend was.
Trendextrapolatie
Het doortrekken van een trend tot in de toekomst, vanuit de veronderstelling dat de trend zich nog wel enige tijd zal voortzetten.
Trendverschuiving
Geleidelijke verandering van een trend.
Uitruil
Situatie waarin een vergroting van de opbrengst van bepaalde diensten van ecosystemen (met name: de voedselproductie) leidt tot achteruitgang van andere diensten. Uitruil vindt vaak plaats in combinatie met afwenteling, waarbij de toename van de diensten aan bepaalde groepen ten goede komen en de achteruitgang voor andere groepen gevolgen heeft. Engels: trade-off.
Verdubbelingstijd
Tijd die een groeiproces nodig heeft om tot een verdubbeling te komen. Bij exponentiële groei is de verdubbelingstijd constant.
Wat als-vraag
Denkoefening waarbij aannames gemaakt worden voor een scenario, waarna onderzocht wordt wat de gevolgen daarvan zijn. Aannames kunnen bijvoorbeeld gaan over de aard van het toegepaste model, over begincondities of over externe invloeden.
Zwak geremde groei
Groei die, misschien na een periode van ongeremde groei, beperkt wordt door omgevingsfactoren. De kracht van de groeibeperkende oorzaken is niet sterk, waardoor de groei slechts zwak afgeremd wordt. Daardoor kan de groei doorschieten tot voorbij een situatie waarin evenwicht mogelijk is.
van